In een column voor NRC van zondag 3 augustus schreef Tessa Sparreboom over de religieuze en meestal Engelstalige toespelingen die veel yoga-, fitness- en zelfs boxscholen zouden maken.
Soms wordt me gevraagd of ik weer yogales ga geven, maar inmiddels wil ik zo min mogelijk verplichtingen in mijn leven en weet ik dat mensen hopen op een les waarin we lichaamsoefeningen doen.
Het lijkt erop dat niemand nog weet wat yoga ooit betekende.
Toegegeven, ik heb daar deels aan bijgedragen. Toen ik nog lesgaf trokken de lessen met de minste diepgang de meeste cursisten en tja, je moet ook de huur betalen.
Om ons heen en op sociale media zien we hoe (vaak snel opgeleide) yogadocenten hun voornamelijk fysieke lessen opkloppen met allerlei pakkende quotes en invloeden uit verschillende tradities, culturen en methoden waardoor het heel wat lijkt en het toch meer van hetzelfde is.
Want jeetje, ja, wat is yoga eigenlijk?
Door de lockdowns zijn velen van ons gaan wandelen en wordt er gesteld dat de natuur ons de wijsheid van yoga leert.
Een huisarts schreef een boek met daarin de stelling dat yoga alleen niet voldoende zou zijn … "niet voldoende voor wat?", vroeg ik mij af.
Onlangs volgde ik weer een cursus Bhagavad Gita, een van de canonieke geschriften over yoga (c.a 300 vChr) waarin Krishna (God zelf inderdaad) verschillende yoga’s uitlegt. Het zal je misschien verbazen, maar Krishna noemt niet één keer Downward facing dog, het zenuwstelsel of lage rugpijn. Hij heeft het evenmin over trauma, het kind in jezelf of de moederwond.
De Engelstalige docent van de cursus noemt onze huidige yoga ‘highstreet yoga’, yoga die snel en commercieel geworden is zodat een grote groep mensen bereikt kan worden. Hij veroordeelt het overigens niet. Bovendien zijn er in onze hedendaagse yogavorm allerlei elementen van de moderne Westerse psychologie en coachingtechnieken verwerkt. Fysieke beoefening is voor de meesten van ons, mensen die voornamelijk in hun hoofd zitten en moeite hebben met echt waarnemen en voelen, een mooie ingang tot spirituele verdieping.
Nog zo’n lastig woord met een veelvoud aan interpretaties: spiritualiteit.
In mijn boek Quiet Yoga (link) vertel ik o.a. (aan de hand van het boek Yoga Body van Mark Singleton) hoe het komt dat onze tegenwoordige yogabeoefening (Nederlands voor ‘practice’) zo fysiek is geworden en duidelijk overeenkomsten heeft met gymnastiek en fitness en hoe ook 100 jaar geleden lichaamsbeweging werd vermengd met methoden die de heilzame werking voor de geest centraal stellen.
Voor de meeste mensen gaat yogabeoefening helemaal niet over bevrijding (moksha) uit de cirkel van leven en dood. En aan de opperste vorm van yoga, Bhakti, volledige devotie aan God, moet je bij het overgrote deel van de mensen al helemaal niet aankomen.
En nu wil de ironie dat sport- en fitnessstudio’s, geïnspireerd door het succes van moderne yoga, hun marketing opleuken met een spiritueel sausje om meer diepgang te suggereren. En zo is alles min of meer hetzelfde; boxen, pilates, fitness en yoga.
Ik studeer en zing verder, hoewel ik weer eens vaker in de Neerwaarts kijkende hond zou mogen staan, en wie weet zal ik in de toekomst toch workshops gaan verzorgen. In de Bhagavad Gita, de chakra’s en de yamas & niyamas.
Niet dat ik het allemaal zo goed weet, maar er zijn twee zaken die mij hierin motiveren: 1. dat wat ik zelf van anderen heb geleerd weer doorgeven en 2. het feminine perspectief erop laten schijnen.
“Extraordinary are the moments when the self is not there” - Krishnamurti