Nederigheid, het woord alleen al lijkt taboe en bij ons Nederlanders staan onze nekharen acuut overeind als we het horen.
‘Hoezo? Ik ben toch zeker niet minder dan een ander!’
Nederigheid wordt vaak begrepen als onderdanigheid; De hardwerkende knecht en de arrogante herenboer, de onmondige arbeider tegenover de harteloze fabrieksdirecteur of de simpele mens opkijkend naar de kerk en hoge geestelijken.
Toch betekent nederigheid zoals bedoeld in veel oude teksten iets anders. Nederigheid zouden we het tegenovergestelde kunnen noemen van
‘de grote mond van het kleine-ik’. Het ikje dat van alles wil en vindt zonder eerst eens goed te reflecteren. Me-myself-and-I.
Krishna Das, de bekende Amerikaanse kirtanzanger, noemt het The movie about me. Al van jongs af aan denken we dat alles om ons draait.
We zitten in ons hoofd, kijken naar buiten en menen dat dit de werkelijkheid is. Wij hebben de hoofdrol in onze eigen film.
Laat ik een voorbeeld geven; iemand staat met veel bombarie te schreeuwen en te schelden en een voorbijganger roept “Hé doe eens even rustig”. Effe dimmen, effe inbinden zijn misschien wel een mooie synoniemen voor nederigheid. Dat kleine-ikje speelt vooral op tijdens emoties, dus tijdens boosheid, jaloezie, verontwaardiging, angst, verdriet e.d. Het is ook het stampvoetende, middelvinger wijzende, schreeuwende en twitterende ikje. En het is het ik dat gezien wil worden, bewonderd, gewaardeerd en geliefd.
Dat kleine-ik is dus een druk baasje, een echte doener die ons wil helpen om iets voor elkaar te krijgen, te begrijpen of te uiten. Het is daarom best belangrijk en we moeten het koesteren, maar niet achter het stuur zetten, want het kleine-ik heeft slechts een beperkte horizon, dus weinig overzicht en het reageert nogal primair; dit is van mij en ik heb er recht op. Er is ook een ik met een bredere horizon, die bij wijze van spreken achter het kleine-ikje staat, ruimer is en daardoor als het ware over het kleine-ikje heen kan kijken en veel meer ziet. In de wijsheidstradities is het verschil tussen dat kleine-ikje en je echte (ware) ik tot in de finesse bestudeerd, uitgewerkt en beschreven, een aanrader om je in te verdiepen.
Nederigheid en bescheidenheid (een veel gebruikt synoniem) vertegenwoordigen waarden die belangrijk zijn voor het algemeen belang, het grote verhaal (dharma), en niet enkel voor me-myself-and-I. De laatste tijd worden we overspoeld met het idee dat we groots moeten leven, gevoed door het hart, onze ware natuur, authentiek en vanuit onze volle potentie. Klinkt allemaal enorm aantrekkelijk en waar. Maar als je nu denkt “Kijk eens, ik ga voortaan alleen nog doen waar ik zin in heb, want ik ga mijn hart volgen en groots leven” dan heb je niet begrepen wie dat ware ik is en ben je waarschijnlijk begonnen aan een egotrip van uit je kleine-ikje. Op het moment echter waarop dit verlangen tot grootsheid vanuit je grotere (ware) ik komt behoeft het geen bevestiging van de buitenwereld, maar is het wel vanwege de buitenwereld.
Nederigheid zou je de balans tussen het kleine en het grotere ik kunnen noemen, waarin een goede samenwerking tussen beiden plaatsvindt ten behoeve van het grote verhaal en daarmee automatisch voor jezelf.
#nederigheid # yoga #bescheidenheid #wijsheid #meditatie #contemplatie #dharma